Κεφάλαιο 1: Υλικά Σώματα

 Τι είναι ύλη; (Διαδραστική μάθηση)
 Θεωρία Υλικά σώματα
Τα υλικά σώματα έχουν συγκεκριμένη φυσική κατάσταση: στερεή, υγρή ή αέρια.
Η ύλη αποτελεί μια από τις δυο πιο βασικές έννοιες των φυσικών επιστημών.
Η δεύτερη εξίσου βασική έννοια είναι η ενέργεια.
Το μικρότερο τμήμα ενός υλικού που διατηρεί τις ιδιότητές του είναι το μόριο.
Για παράδειγμα , η ζάχαρη είναι γλυκιά και το μόριο της ζάχαρης είναι γλυκό.
Τα μόρια αποτελούνται από ακόμη μικρότερα σωματίδια, τα άτομα.
Στοιχεία ονομάζονται τα υλικά σώματα, τα μόρια των οποίων αποτελούνται από ένα είδος ατόμων. 
π.χ.οξυγόνο Ο, υδρογόνο Η, άνθρακας C. 
Χημικές ενώσεις ονομάζονται τα υλικά σώματα, τα μόρια των οποίων αποτελούνται από διαφορετικά άτομα. 
π.χ. νερό Η2Ο, διοξείδιο του άνθρακα CO2


Τα άτομα αποτελούνται από ακόμη μικρότερα σωματίδια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια, που βρίσκονται στον πυρήνα του ατόμου, και τα ηλεκτρόνια, που περιστρέφονται γύρω από τον πυρήνα.
Τα πρωτόνια και τα νετρόνια αποτελούνται κι αυτά από μικρότερα σωματίδια, τα κουάρκ.



1. Όγκος σώματος
Ο όγκος είναι μια χαρακτηριστική ιδιότητα των υλικών σωμάτων.
Όγκος σώματος ονομάζεται ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα.
Για να μετρήσουμε τον όγκο ενός σώματος χρησιμοποιούμε το ογκομετρικό δοχείο.
Μονάδα μέτρησης του όγκου είναι το κυβικό μέτρο (1 κ.μ.). Ένα κυβικό μέτρο είναι ο όγκος του κύβου που έχει ακμή ένα μέτρο. 
Υποδιαίρεση του κυβικού μέτρου είναι το κυβικό εκατοστό (1 κ. εκ.).
Στην καθημερινή ζωή συνήθως μετράμε τον όγκο των υγρών σε λίτρα (1 l ή 1 λ.).
Υποδιαίρεση του λίτρου είναι το χιλιοστόλιτρο (1 ml ή 1 χιλ. λ.).
Ο όγκος των στερεών και των υγρών σωμάτων είναι σταθερός, ενώ ο όγκος των αερίων αλλάζει ανάλογα με τον χώρο στον οποίο βρίσκονται.





2. Μάζα σώματος
Η μάζα είναι χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων και δε μεταβάλλεται, όπου κι αν βρίσκεται το σώμα. 
Η μάζα ενός σώματος εκφράζει το ποσό της ύλης από το οποίο αυτό αποτελείται. 
Η μάζα ενός υλικού σώματος είναι το άθροισμα της μάζας των μορίων του.
Το όργανο που χρησιμοποιούμε για τη μέτρηση της μάζας ονομάζεται ζυγός σύγκρισης.
Όταν ο ζυγός σύγκρισης ισορροπεί, τα σώματα που είναι τοποθετημένα στις δύο πλευρές του έχουν ίσες μάζες.
Μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το χιλιόγραμμο ή κιλό (1 kg ή 1 χγρ).
Υποπολλαπλάσιό του είναι το γραμμάριο (1 g ή 1γρ.).
Ένα κιλό αποτελείται από 1000 γραμμάρια. 
Πολλαπλάσιο του κιλού είναι ο τόνος (1 t ή 1 τον.).
​Ένας τόνος αποτελείται από 1000 κιλά.



3. Πυκνότητα 
Πυκνότητα ενός υλικού ονομάζεται η μάζα του υλικού που περιέχεται στη μονάδα του όγκου.
Για να υπολογίσουμε την πυκνότητα ενός υλικού, διαιρούμε τη μάζα με τον όγκο του.
Μονάδα μέτρησης της πυκνότητας είναι το 1χγρ/κ.μ..
Τα υγρά σώματα, με εξαίρεση τον υδράργυρο, έχουν γενικά μικρότερη πυκνότητα από τα στερεά.
Τα αέρια έχουν μικρότερη πυκνότητα από τα υγρά.
Ένα σώμα επιπλέει σε ένα υγρό όταν έχει μικρότερη πυκνότητα από αυτό, ενώ βυθίζεται όταν έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από το υγρό.
π.χ. ο φελός επιπλέει στο νερό, γιατί έχει μικρότερη πυκνότητα από αυτό, ενώ ο σίδηρος που έχει μεγαλύτερη πυκνότητα βυθίζεται.
Ένα σώμα ανυψώνεται στον αέρα, όταν έχει μικρότερη πυκνότητα από αυτόν, ενώ πέφτει όταν έχει πυκνότητα μεγαλύτερη από τον αέρα.
π.χ. το αερόστατο ανυψώνεται γιατί ο θερμός αέρας που περιέχει έχει μικρότερη πυκνότητα από τον ατμοσφαιρικό αέρα.


Να θυμάσαι: Από τον τρόπο με τον οποίο κινούνται τα μόρια ενός υλικού σώματος εξαρτάται αν αυτό είναι σε υγρή, αέρια ή στερεή κατάσταση. 
Μεγάλη πυκνότητα έχουν τα σώματα που τα μόρια τους βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις ή έχουν πολύ μεγάλη μάζα. 'Ετσι, όπως βλέπεις παρακάτω τα στερεά σώματα έχουν πιο μεγάλες πυκνότητες από τα υγρά και αυτά από τα αέρια, ακριβώς λόγω των αποστάσεων των μορίων τους.
Δες το ίδιο και διαδραστικά - κλικ


Όγκος - Μάζα - Πυκνότητα
Κάνε κλικ στην εικόνα για να δεις τι θυμάσαι

Κεφάλαιο 3: Ενέργεια

Ενέργεια: εν + έργο, δηλαδή έργο μέσα σε κάποιο σώμα.
Για να μεγαλώσει ένα φυτό χρειάζεται ενέργεια.
Για να κινηθούν τα αυτοκίνητα χρειάζονται ενέργεια.
Για κάθε αλλαγή ή μεταβολή, που συμβαίνει γύρω μας, είναι απαραίτητη η ενέργεια.

Η ενέργεια δεν εμφανίζεται από το τίποτα ούτε εξαφανίζεται. Όμως, αλλάζει μορφές ή μεταφέρεται από ένα σώμα σε ένα άλλο.
​Και σε αυτές τις περιπτώσεις η συνολική ενέργεια διατηρείται.

Για να μπορέσει ο άνθρωπος να εκμεταλλευτεί καλύτερα την ενέργεια, κατασκεύασε διάφορες μηχανές που χρησιμοποιούν την ενέργεια που υπάρχει στη φύση ή την μετατρέπουν σε άλλες μορφές της.

Με τις διάφορες δραστηριότητες του ανθρώπου, η ενέργεια μετατρέπεται συνεχώς σε μορφές που δεν μπορεί ο άνθρωπος να αξιοποιήσει.
Γι' αυτό λέμε ότι η ενέργεια υποβαθμίζεται.

​Επειδή τα αποθέματα σε χρήσιμες πηγές ενέργειας είναι περιορισμένα πρέπει να χρησιμοποιούμε την ενέργεια σωστά και με μέτρο.



Το σχολείο της ενέργειας
​(κλικ στην εικόνα)


1. Η ενέργεια έχει πολλά πρόσωπα
Τα διάφορα "πρόσωπα" με τα οποία "εμφανίζεται" η ενέργεια, τα ονομάζουμε μορφές ενέργειας.
  • Χημική ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που είναι αποθηκευμένη στις διάφορες ουσίες, π.χ. ξύλο, τρόφιμα. πετρέλαιο.
  • Ηλεκτρική ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα.
  • Πυρηνική ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που περιέχεται στους πυρήνες των ατόμων και απελευθερώνονται κατά τη σχάση ή τη σύντηξή τους.
  • Θερμότητα: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που μεταφέρεται από ένα σώμα σε ένα άλλο λόγω της διαφορετικής τους θερμοκρασίας.
  • Κινητική ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που έχουν τα σώματα λόγω της κίνησής τους.
  • Δυναμική ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που έχουν τα σώματα λόγω της θέσης τους ή της παραμόρφωσής τους, π.χ. τα ελατήρια ή τα αντικείμενα σε μεγάλο ύψος.
  • Φωτεινή ενέργεια: Ονομάζεται η μορφή ενέργειας που μεταφέρεται με το φως. Δηλαδή το φως είναι ενέργεια.
​Την κινητική και τη δυναμική ενέργεια, τις ονομάζουμε βασικές μορφές ενέργειας.
Πηγή: Γρηγόρης Ζερβός


2. Η ενέργεια αποθηκεύεται
Τις "αποθήκες" ενέργειας τις ονομάζουμε συχνά και πηγές ενέργειας.
  • Ο Ήλιος ακτινοβολεί θερμότητα και φωτεινή ενέργεια.
  • Τα τρόφιμα περικλείουν χημική ενέργεια.
  • Οι γαιάνθρακες περικλείουν χημική ενέργεια.
  • Το πετρέλαιο περικλείει χημική ενέργεια.
  • Το φυσικό αέριο περικλείει χημική ενέργεια.
  • Το νερό που πέφτει περικλείει κινητική ενέργεια.
  • Κατά τη σχάση των πυρήνων μέρος της πυρηνικής ενέργειας, μετατρέπεται σε θερμότητα. Η θερμότητα χρησιμοποιείται αφού πρώτα μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια στα πυρηνικά εργοστάσια.
Πηγή: Γρηγόρης Ζερβός
Οι μπαταρίες είναι αποθήκες ενέργειας
Τα ορμητικά νερά των καταρρακτών είναι πηγή ενέργειας
Τα τρόφιμα, επίσης είναι πηγή χημικής ενέργειας
3. Η ενέργεια αλλάζει συνεχώς μορφή
Πηγή: Γρηγόρης Ζερβός
Ένα χαρακτηριστικό της ενέργειας είναι ότι αλλάζει μορφές.
  • Στη λάμπα η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε φωτεινή ενέργεια και θερμότητα.
  • Στον καυστήρα του καλοριφέρ η χημική ενέργεια του πετρελαίου μετατρέπεται σε θερμότητα.
Σε όλες τις μετατροπές της ενέργειας η συνολική ενέργεια διατηρείται σταθερή.
​Η ενέργεια αλλάζει μορφές, αλλά δεν εμφανίζεται από το μηδέν ούτε εξαφανίζεται.

4. Η ενέργεια υποβαθμίζεται
  Ο άνθρωπος με τις συσκευές που φτιάχνει μπορεί και μετατρέπει την ενέργεια σε μορφές που του είναι πιο χρήσιμες. Δυστυχώς όμως δεν έχει ακόμα κατασκευάσει συσκευές ικανές να μετατρέπουν ολόκληρη την ποσότητα ενέργειας από τη μια μορφή σε μία άλλη. 
​Το μέρος της ενέργειας που δε μετατρέπεται στη μορφή που θέλουμε λέμε ότι υποβαθμίζεται.
π.χ. όταν χρησιμοποιούμε καύσιμα σε μια μηχανή, ένα μέρος της χημικής ενέργειας των καυσίμων μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται σε θερμότητα, η οποία διαφεύγει στο περιβάλλον και δεν μπορεί να αξιοποιηθεί. 
Σε κάθε ενεργειακή μετατροπή ένα μέρος της ενέργειας μετατρέπεται σε θερμότητα την οποία δε μπορούμε να τη μετατρέψουμε παραπάνω γι' αυτό λέμε ότι ένα μέρος της ενέργειας υποβαθμίζεται.
Διάβασε από εδώ το κείμενο της Greenpeace και απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Πόσο % της ενέργειας γίνεται θερμότητα και χάνεται(υποβαθμίζεται) στις λάμπες πυράκτωσης;
2. Ποια θα πρέπει να είναι η εναλλακτική λύση;Ποια τα πλεονεκτήματά τους;



5. Τροφές και ενέργεια
Πηγή: Γρηγόρης Ζερβός
Παρουσίαση Δημοδιδάσκαλος



Picture



Πάτησε στην εικόνα για να δεις την πυραμίδα της σωστής διατροφής
Picture






Πάτησε στην εικόνα για λίγη εξάσκηση
Picture




Πάτησε στην εικόνα για να δεις τι μπορεί και τι πρέπει να περιλαμβάνει το πρωινό σου
Πηγή: Οι ξερόλες της πρωτοβάθμιας