Ενότητα 8: Το κυκλοφορικό σύστημα
(καρδιαγγειακό σύστημα)

Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από την καρδιά, το σύνολο των αιμοφόρων αγγείων και το αίμα που κυκλοφορεί συνεχώς μέσα σ' αυτά.
  • Η καρδιά είναι το κύριο όργανο του κυκλοφορικού συστήματος. Αντλεί αδιάκοπα και ακούραστα αίμα σε όλα τα μέρη του σώματος και σε όλη μας τη ζωή.
  • Το αίμα μεταφέρει οξυγόνο και διάφορα άλλα θρεπτικά συστατικά σε όλα τα κύτταρα του σώματος, ενώ απομακρύνει το διοξείδιο του άνθρακα και διάφορα τοξικά προϊόντα του μεταβολισμού από αυτά, για να αποβληθούν. 

Η προσφορά αίματος ονομάζεται αιμοδοσία και αυτός που δίνει αίμα αιμοδότης.

1. Ένας ακούραστος μυς - η καρδιά

Η καρδιά είναι μυώδες όργανο που συστέλλεται, με μέγεθος περίπου της γροθιάς του ανθρώπου 
στο οποίο ανήκει. Ζυγίζει 300 με 400 γραμμάρια.
Βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα του θώρακα ανάμεσα στους πνεύμονες.
Ο μυς της καρδιάς λέγεται μυοκάρδιο και καλύπτεται από μια μεμβράνη, το περικάρδιο.
Η καρδιά αποτελείται εσωτερικά από τέσσερις κοιλότητες. Οι δύο είναι πιο μεγάλες και με παχιά 
τοιχώματα και ονομάζονται κοιλίες και οι άλλες δύο είναι πιο μικρές με λεπτά τοιχώματα και 
ονομάζονται κόλποι.
Οι κόλποι χωρίζονται με το μεσοκολπικό διάφραγμα σε αριστερό και δεξιό, ενώ οι οι κοιλίες με 
το μεσοκοιλιακό διάφραγμα σε αριστερή και δεξιά.
Οι κόλποι χωρίζονται από τις κοιλίες με βαλβίδες, που επιτρέπουν τη ροή αίματος από τους 
κόλπους στις κοιλίες. Επικοινωνία υπάρχει μόνο μεταξύ του κόλπου και της κοιλίας που βρίσκονται 
στην ίδια μεριά.
Picture





Το καρδιαγγειακό σύστημα διαδραστικά (κλικ στην εικόνα) 
Η δουλειά του δεξιού κόλπου και της δεξιάς κοιλίας είναι να παίρνουν το αίμα από την
 περιφέρεια και να το στέλνουν στους πνεύμονες για οξυγόνωση. Αντίστοιχα, ο αριστερός
 κόλπος και η αριστερή κοιλία παίρνουν το οξυγονωμένο πλέον αίμα και το στέλνουν 
στην περιφέρεια. Αυτό γίνεται συνεχώς χωρίς διακοπή σε όλη τη διάρκεια της ζωής του
 ανθρώπου.
Ο καρδιακός παλμός περιλαμβάνει τρία στάδια:
  • Στο πρώτο στάδιο συστέλλονται οι κόλποι. Τα τοιχώματα των κόλπων είναι παχύτερα 
και ο όγκος τους έχει μικρύνει. Έτσι το αίμα πιέζεται και περνάει στις κοιλίες.
  • Στο δεύτερο στάδιο συστέλλονται οι κοιλίες. Τα τοιχώματα των κοιλιών είναι παχύτερα
και ο όγκος τους έχει μικρύνει. Καθώς οι βαλβίδες είναι κλειστές το αίμα φεύγει από την καρδιά,
ενώ ταυτόχρονα οι κόλποι γεμίζουν και πάλι με αίμα.
  • Στο τρίτο στάδιο, την καρδιακή παύλα, η καρδιά ξεκουράζεται γιατί ο μυς είναι χαλαρός.
αυτό διαρκεί λιγότερο από μισό δευτερόλεπτο. Η συχνότητα των καρδιακών παλμών σε έναν 
ενήλικα είναι 70 με 80 παλμούς σε ένα λεπτό. Στα παιδιά είναι λίγο μεγαλύτερη.

2. Μικρή και μεγάλη κυκλοφορία

Τα αιμοφόρα αγγεία διακρίνονται σε:
  • Αρτηρίες: Μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά προς τα διάφορα όργανα. Στις αρτηρίες κυκλοφορεί αίμα πλούσιο σε οξυγόνο. το χρώμα του είναι έντονο κόκκινο. Στην πνευμονική αρτηρία, που συνδέει την καρδιά με τους πνεύμονες, κυκλοφορεί αίμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε οξυγόνο.
  • Φλέβες: Μεταφέρουν το αίμα από τα διάφορα όργανα στην καρδιά. Στις φλέβες κυκλοφορεί αίμα πλούσιο σε διοξείδιο του άνθρακα. Το χρώμα του είναι σκούρο. στις πνευμονικές φλέβες, που συνδέουν τους πνεύμονες με την καρδιά, κυκλοφορεί αίμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε οξυγόνο.
  • Τριχοειδή: Μικροσκοπικά αγγεία, με διάμετρο μικρότερη από αυτή μιας τρίχας, που ενώνουν μεταξύ τους τις φλέβες και τις αρτηρίες.
Η κυκλοφορία του αίματος διακρίνεται σε μικρή και μεγάλη:
  • Μικρή κυκλοφορία: είναι η κυκλοφορία του αίματος από και προς τους πνεύμονες. Με τη μικρή κυκλοφορία μεταφέρεται διοξείδιο του άνθρακα από την καρδιά στους πνεύμονες και οξυγόνο από τους πνεύμονες στην καρδιά.

Δεξιά κοιλία -> Πνευμονική αρτηρία -> Πνεύμονες -> Πνευμονικές φλέβες -> Αριστερός κόλπος

  • Μεγάλη κυκλοφορία: είναι η κυκλοφορία του αίματος προς και από τα άλλα όργανα του σώματος. Με τη μεγάλη κυκλοφορία μεταφέρεται οξυγόνο από την καρδιά στα όργανα του σώματος και διοξείδιο του άνθρακα από τα όργανα στην καρδιά.

Αριστερός κόλπος -> Αριστερή κοιλία -> Αρτηρίες -> Όργανα του σώματος -> Φλέβες -> Δεξιός κόλπος -> Δεξιά κοιλία

3. Το αίμα

Το αίμα αποτελείται από το πλάσμα και τα κύτταρα του αίματος, δηλαδή τα ερυθρά και τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.
  • Το πλάσμα αποτελείται κυρίως από νερό, μέσα στο οποίο είναι διαλυμένα διάφορα στοιχεία, όπως θρεπτικά συστατικά. Αυτά με την κυκλοφορία του αίματος μεταφέρονται σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Επίσης, μεταφέρονται τοξικές ουσίες από τα όργανα για να αποβληθούν από τον οργανισμό.
  • Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρά στρογγυλά κύτταρα χωρίς πυρήνα, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα από και προς τους ιστούς. Ένα κυβικό χιλιοστό αίματος περιέχει περίπου 5 εκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια. Δίνουν και το ερυθρωπό αυτό χρώμα στο αίμα. Το ποσοστό % των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο συνολικό όγκο του αίματος ονομάζεται αιματοκρίτης.
  • Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι κύτταρα μεγαλύτερα από τα ερυθρά που συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού.
  • Τα αιμοπετάλια είναι πολύ μικρά κύτταρα που συμβάλλουν στην πήξη του αίματος.