ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα
Στόχοι 1ης Ενότητας:
- Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα
- Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
- Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
- Πώς μιλάμε για το χτες, το σήμερα, το αύριο (χρόνοι ρημάτων, επιρρήματα, ουσιαστικά, σύνδεσμοι)
- Πώς φτιάχνουμε την περίληψη μιας ιστορίας
- Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
- Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
Ο θαλασσοπόρος
Ο θαλασσοπόρος
Στίχοι: Ρίτα Παππά
Έχω ένα καράβι, τόσο, με πανιά,
θάλασσες αφήνει, θάλασσες περνά.
Άφωνος στον κίνδυνο και θαλασσομάχος,
ταξιδεύω σχίζοντας πέλαγα μονάχος.
Στου περιβολιού μας τη δεξαμενή
τα νερά τους σμίγουν πέντε ωκεανοί!
Γύρω περιμένουν στις ακτές οι κάβοι
δίπλα τους ν” αράξει τ” άσπρο το καράβι.
Στην Ινδία, στο Βόλγα, στο Μισισιπή
τρέχει το καράβι μου, πάει σαν αστραπή.
Το φεγγάρι μέσα απ” το πυκνό πλατάνι
στα ταξίδια του όλα συντροφιά μου κάνει.
Προς τα πολυτρίχια, λίγο παρακεί,
το τιμόνι αν στρίψω, να κι η Αφρική.
Πίσω απ” του κισσού μας τη χλωρή κουρτίνα,
έγια μόλα, βάζω πλώρη για την Κίνα.
Το Σουέζ, την Πόλη και τον Παναμά,
ως να με φωνάξει για φαΐ η μαμά.
Καθισμένος πλάι σε μια γλάστρα δυόσμο
δέκα χρονών πλοίαρχος, γνώρισα τον κόσμο!
θαλασσοπόρος : αυτός που κάνει μακρινά ταξίδια, που διασχίζει τις θάλασσες (ειδικότ. για τους ναυτικούς της εποχής των γεωγραφικών εξερευνήσεων και ανακαλύψεων): Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφτασαν πρώτοι στις Iνδίες.
Tολμηρός ~ πέρασε με κότερο τον Aτλαντικό.
θαλασσομάχος : αυτός που παλεύει με τα κύματα της θάλασσας· έμπειρος ναυτικός
κάβοι : ακρωτήρια
πολυτρίχια : φυτά με πολύ μακριά και λεπτά φύλλα που μοιάζουν με τρίχες
βάζω πλώρη: ξεκινώ για κάπου
πλώρη: το μπροστινό τμήμα του πλοίου
έγια μόλα : ρυθμικό παράγγελμα για να τραβούν κουπί οι βαρκάρηδες· συνήθως συμπληρώνεται από το έγια λέσα
Ινδία: κράτος της Ν. Ασίας. Το δεύτερο σε πληθυσμό κράτος της Γης(1.028.610.328 κατ). Στην Ινδία εμφανίστηκαν στην αρχαιότητα σπουδαίοι πολιτισμοί…
Στίχοι: Ρίτα Παππά
Έχω ένα καράβι, τόσο, με πανιά,
θάλασσες αφήνει, θάλασσες περνά.
Άφωνος στον κίνδυνο και θαλασσομάχος,
ταξιδεύω σχίζοντας πέλαγα μονάχος.
Στου περιβολιού μας τη δεξαμενή
τα νερά τους σμίγουν πέντε ωκεανοί!
Γύρω περιμένουν στις ακτές οι κάβοι
δίπλα τους ν” αράξει τ” άσπρο το καράβι.
Στην Ινδία, στο Βόλγα, στο Μισισιπή
τρέχει το καράβι μου, πάει σαν αστραπή.
Το φεγγάρι μέσα απ” το πυκνό πλατάνι
στα ταξίδια του όλα συντροφιά μου κάνει.
Προς τα πολυτρίχια, λίγο παρακεί,
το τιμόνι αν στρίψω, να κι η Αφρική.
Πίσω απ” του κισσού μας τη χλωρή κουρτίνα,
έγια μόλα, βάζω πλώρη για την Κίνα.
Το Σουέζ, την Πόλη και τον Παναμά,
ως να με φωνάξει για φαΐ η μαμά.
Καθισμένος πλάι σε μια γλάστρα δυόσμο
δέκα χρονών πλοίαρχος, γνώρισα τον κόσμο!
θαλασσοπόρος : αυτός που κάνει μακρινά ταξίδια, που διασχίζει τις θάλασσες (ειδικότ. για τους ναυτικούς της εποχής των γεωγραφικών εξερευνήσεων και ανακαλύψεων): Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφτασαν πρώτοι στις Iνδίες.
Tολμηρός ~ πέρασε με κότερο τον Aτλαντικό.
θαλασσομάχος : αυτός που παλεύει με τα κύματα της θάλασσας· έμπειρος ναυτικός
κάβοι : ακρωτήρια
πολυτρίχια : φυτά με πολύ μακριά και λεπτά φύλλα που μοιάζουν με τρίχες
βάζω πλώρη: ξεκινώ για κάπου
πλώρη: το μπροστινό τμήμα του πλοίου
έγια μόλα : ρυθμικό παράγγελμα για να τραβούν κουπί οι βαρκάρηδες· συνήθως συμπληρώνεται από το έγια λέσα
Ινδία: κράτος της Ν. Ασίας. Το δεύτερο σε πληθυσμό κράτος της Γης(1.028.610.328 κατ). Στην Ινδία εμφανίστηκαν στην αρχαιότητα σπουδαίοι πολιτισμοί…
Στο ποίημα αυτό ένα μικρό αγόρι ονειρεύεται πως είναι ατρόμητος θαλασσοπόρος, που με το μεγάλο ιστιοφόρο του ταξιδεύει σε ολόκληρο τον κόσμο. Με τη φαντασία του η μικρή δεξαμενή του περιβολιού γίνεται ένας ωκεανός στον οποίο χύνονται οι μεγάλοι ποταμοί του κόσμου. Τον ωκεανό αυτό διασχίζει για να φτάσει σε μέρη μακρινά και εξωτικά, περνώντας απ’ όλες τις ηπείρους και κάνοντας έτσι έναν νοερό γύρο της Γης. Στα ταξίδια του φαντάζεται να τον συντροφεύει το φεγγάρι, που διακρίνεται μέσα απ’ την πυκνή φυλλωσιά του πλατανιού, ενώ κάθε γωνιά του περιβολιού γίνεται γι’ αυτόν ένας νέος θαλάσσιος δρόμος, που τον ακολουθεί για να φτάσει σ’ ένα καινούργιο μέρος. Και το νοερό ταξίδι συνεχίζεται…, ώσπου ν’ ακουστεί η φωνή της μητέρας του να τον καλεί για φαγητό.
Ομοιοκαταληξία είναι το χαρακτηριστικό δύο ή περισσότερων στίχων μιας στροφής να τελειώνουν με ομόηχες λέξεις ή συλλαβές.
Άρχισε να χρησιμοποιείται στην ποίηση κατά τούς Αλεξανδρινούς χρόνους.
Η ομοιοκαταληξία λέγεται ακόμη και ρίμα και στην καθαρεύουσα την έλεγαν «ομοιοτέλευτον», που τελειώνει δηλαδή κατά όμοιο τρόπο.
Λόγω του ότι η ομοιοκαταληξία είναι φωνητικό φαινόμενο, η ορθογραφία έχει μηδενική σημασία.
Διάκριση της ομοιοκαταληξίας γίνεται σύμφωνα με τα ζεύγη ομοιοκαταληξίας των στίχων:
α) ζευγαρωτή : Ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με το δεύτερο, ο τρίτος με τον τέταρτο, ο πέμπτος με τον έκτο κτλ.
β) πλεχτή : μέσα σ’ ένα τετράστιχο, ο πρώτος με τον τρίτο και ο δεύτερος με τον τέταρτο.
γ) σταυρωτή : σε τετράστιχο ο πρώτος με τον τέταρτο και ο δεύτερος με τον τρίτο.
δ) ζευγαροπλεχτή : μέσα σ’ ένα εξάστιχο, ο πρώτος με το δεύτερο, ο τέταρτος με τον πέμπτο και ο τρίτος με τον έκτο.
ε) ανάκατη : χωρίς ορισμένη σειρά
στ) εσωτερική: σε μερικά ποιήματα βρίσκεται και στον ίδιο στίχο ομοιοκαταληξία. π.χ. καράβια πρωτοτάξιδα δίχως κατάρτια, ξάρτια, μες στα πλάτια της θάλασσας, που δέρνει-τα ακυβέρνητα (Μαλακάσης)
ζ) αντίλαλος : Ο δεύτερος στίχος όχι μόνο ομοιοκαταληκτεί με τον πρώτο, αλλά περιέχεται κι ολόκληρος μέσα σ’ αυτόν.
π.χ. πάρε φωτιά και κάψε με κι αντάμα με τη στάχτη μου τ’ άχτι μου (Εφταλιώτης)
Στροφή : Ένα ρυθμικό σύνολο από περισσότερους στίχους αποτελεί τη στροφή. Κάθε στροφή κλείνει συνήθως και ολόκληρο νόημα. Στα τυπωμένα ποιήματα, ανάμεσα από τις διάφορες στροφές, μεσολαβεί ένα λευκό διάστημα. Στην ελληνική ποίηση η στροφή αποτελείται συνήθως από τέσσερις στίχους. Υπάρχουν όμως και στροφές με τρεις, πέντε, έξι ή οχτώ στίχους.
Τα ψάθινα καπέλα

Κάνε κλικ πάνω στην εικόνα για να πάρεις πληροφορίες για τη συγγραφέα Μαργαρίτα Λυμπεράκη.
Γραμματική
1. Οι χρόνοι του ρήματος
Οι χρόνοι είναι οι διάφορες μορφές (τύποι) που παίρνουν τα ρήματα για να μας δείξουν πότε γίνεται κάτι ή πότε κάνουμε κάτι.
Οι χρόνοι είναι οχτώ: Ενεστώτας, Παρατατικός, Αόριστος, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, Συνοπτικός Μέλλοντας, Παρακείμενος, Υπερσυντέλικος, Συντελεσμένος Μέλλοντας.
Οι χρόνοι ανάλογα με τη χρονική βαθμίδα (Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον) διακρίνονται σε Παρελθοντικούς, Παροντικούς και Μελλοντικούς.
Παροντικοί: Ενεστώτας
Παρακείμενος
Παρελθοντικοί: Παρατατικός
Αόριστος
Υπερσυντέλικος
Μελλοντικοί: Εξακολουθητικός Μέλλοντας
Συνοπτικός ή Στιγμιαίος Μέλλοντας
Συντελεσμένος Μέλλοντας
2. Βασικά στοιχεία του ρήματος - (κλικ εδώ)
Παραγωγή Γραπτού Λόγου
Περιγραφή είναι. η αναπαράσταση με λόγια ενός αντικειμένου, ενός τόπου, ενός φαινομένου κτλ.
Η σειρά που ακολουθείς στις περιγραφικές εκθέσεις είναι:
Όταν περιγράφουμε, χρησιμοποιούμε:
Η σειρά που ακολουθείς στις περιγραφικές εκθέσεις είναι:
- πού το συναντάς
- ποια είναι η ιστορία του
- τα εσωτερικά χαρακτηριστικά του
- τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του
- αν το χρησιμοποιούν κάποιοι άνθρωποι
- πώς νιώθεις κάθε φορά που το βλέπεις (εντυπώσεις-συναισθήματα)
Όταν περιγράφουμε, χρησιμοποιούμε:
- Ενεστώτα (γενικά Παροντικούς χρόνους). Αν το αντικείμενο υπήρχε στο παρελθόν και τώρα πια δεν υπάρχει χρησιμοποιούμε παρελθοντικούς χρόνους.
- Επίθετα και επιθετικούς προσδιορισμούς (δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα).
- Τοπικούς προσδιορισμούς (συνδέεται με τον χώρο).
Πώς περιγράφουμε ένα αντικείμενο
View more presentations or Upload your own.
Πηγή: Σουδίας Γιάννης
Ταξιδεύοντας με ελέφαντα
κλικ στην εικόνα
Υπόθεση
Ο Φιλέας Φογκ ήταν ένας πλούσιος εκκεντρικός τζέντλεμαν, ο οποίος είχε πολλές φαεινές ιδέες. Κάποια μέρα, στην Λέσχη Ριφόρμ, στο Λονδίνο, όπου και περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του, εξ αφορμής μια συζήτησης στοιχημάτισε για 20.000 λίρες πως μπορεί να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Κι έτσι ξεκίνησε το ταξίδι, με τον υπηρέτη του, Πασπαρτού, τον οποίο είχε προσλάβει λίγες ώρες νωρίτερα. Κατα την διάρκεια του ταξιδιού του παρακολουθείται στενά, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, από τον επιθεωρητή Φιξ, ο οποίος υποπτεύεται τον Φογκ ως δράστη μιας ληστείας που σημειώθηκε σε τράπεζα του Λονδίνου. Η διαδρομή που θα ακολουθούσε ήταν η εξής:
Πηγή:Βικιπαίδεια
Ο Φιλέας Φογκ ήταν ένας πλούσιος εκκεντρικός τζέντλεμαν, ο οποίος είχε πολλές φαεινές ιδέες. Κάποια μέρα, στην Λέσχη Ριφόρμ, στο Λονδίνο, όπου και περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του, εξ αφορμής μια συζήτησης στοιχημάτισε για 20.000 λίρες πως μπορεί να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Κι έτσι ξεκίνησε το ταξίδι, με τον υπηρέτη του, Πασπαρτού, τον οποίο είχε προσλάβει λίγες ώρες νωρίτερα. Κατα την διάρκεια του ταξιδιού του παρακολουθείται στενά, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, από τον επιθεωρητή Φιξ, ο οποίος υποπτεύεται τον Φογκ ως δράστη μιας ληστείας που σημειώθηκε σε τράπεζα του Λονδίνου. Η διαδρομή που θα ακολουθούσε ήταν η εξής:
- Λονδίνο - Σουέζ, μέσω Μοντ Σενί (Mont-Cenis) και Μπρίντεζι σιδηροδρομικώς και ατμοπλοϊκώς (7 ημέρες)
- Σουέζ - Βομβάη, ατμοπλοϊκώς (13 ημέρες)
- Βομβάη - Καλκούτα, σιδηροδρομικώς (3 ημέρες)
- Καλκούτα - Χονγκ Κονγκ, ατμοπλοϊκώς (13 ημέρες)
- Χονγκ Κονγκ - Γιοκοχάμα (Ιαπωνία), ατμοπλοϊκώς (6 ημέρες)
- Γιοκοχάμα - Σαν Φρανσίσκο, ατμοπλοϊκώς (22 ημέρες)
- Σαν Φρανσίσκο - Νέα Υόρκη, σιδηροδρομικώς (7 ημέρες)
- Νέα Υόρκη - Λονδίνο, ατμοπλοϊκώς και σιδηροδρομικώς (9 ημέρες)....Σύνολο 80 ημέρες.
Πηγή:Βικιπαίδεια
Γραμματική
Ο χρόνος δηλώνεται με:
α. Τους χρόνους του ρήματος
β. Τις χρονικές προτάσεις (εισάγονται με τα: όταν, αφού, μόλις κτλ. Χωρίζονται από τις κύριες με κόμμα (,) και ειδικά όταν το νόημά τους δεν είναι άμεσα εξαρτημένο από την ανεξάρτητη (κύρια) πρόταση. )
γ. Τα χρονικά επιρρήματα (πότε, τώρα, τότε, πριν, μετά, σήμερα, αύριο, χτες,μεθαύριο, πέρ[υ]σι, φέτος, απόψε, αργά, νωρίς,οποτεδήποτε, όποτε, άλλοτε, κάποτε, ύστερα, έπειτα,επιτέλους, κιόλας, αμέσως, σπάνια, συχνά, τακτικά,πότε πότε, πρόσφατα, κάποτε, συνεχώς κ.ά.)
δ. Φράσεις με προθέσεις (πρόθεση και ουσιαστικό, π.χ. σε λίγο, από καιρό κτλ)
ε. Ουσιαστικά που λειτουργούν ως επιρρήματα σε πτώση αιτιατική ή γενική (π.χ. του χρόνου, το απόγευμα κτλ)
Ο χρόνος δηλώνεται με:
α. Τους χρόνους του ρήματος
β. Τις χρονικές προτάσεις (εισάγονται με τα: όταν, αφού, μόλις κτλ. Χωρίζονται από τις κύριες με κόμμα (,) και ειδικά όταν το νόημά τους δεν είναι άμεσα εξαρτημένο από την ανεξάρτητη (κύρια) πρόταση. )
γ. Τα χρονικά επιρρήματα (πότε, τώρα, τότε, πριν, μετά, σήμερα, αύριο, χτες,μεθαύριο, πέρ[υ]σι, φέτος, απόψε, αργά, νωρίς,οποτεδήποτε, όποτε, άλλοτε, κάποτε, ύστερα, έπειτα,επιτέλους, κιόλας, αμέσως, σπάνια, συχνά, τακτικά,πότε πότε, πρόσφατα, κάποτε, συνεχώς κ.ά.)
δ. Φράσεις με προθέσεις (πρόθεση και ουσιαστικό, π.χ. σε λίγο, από καιρό κτλ)
ε. Ουσιαστικά που λειτουργούν ως επιρρήματα σε πτώση αιτιατική ή γενική (π.χ. του χρόνου, το απόγευμα κτλ)
Παραγωγή Γραπτού Λόγου
Αφήγηση είναι η παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων.΄Υπάρχουν διάφορα είδη αφηγηματικών κειμένων (π.χ. διήγημα, μυθιστόρημα, απομνημονεύματα, παραμύθια κτλ).
Όταν αφηγούμαστε, αναφέρουμε:
- τον τόπο και τον χρόνο που συμβαίνει η ιστορία
- τα πρόσωπα που συμμετείχαν
- την εξέλιξη της ιστορίας
- τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων
Όταν αφηγούμαστε, χρησιμοποιούμε:
- παρελθοντικούς χρόνους αλλά και ιστορικό Ενεστώτα για ζωντάνια
- χρονικές προτάσεις
- χρονικούς συνδέσμους, χρονικά επιρρήματα, φράσεις που δηλώνουν χρόνο
- αιτιολογικές προτάσεις
Δύο μέρες στο βουνό
Παραγωγή Γραπτού Λόγου
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Η ανακοίνωση είναι ένα σύντομο ενημερωτικό κείμενο με το οποίο γίνεται γνωστό σ' έναν ευρύτερο κύκλο ανθρώπων κάποιο γεγονός (π.χ. εκδήλωση, σεμινάριο, κτλ).
Γενικά σε μια ανακοίνωση πρέπει να αναφέρουμε τα εξής στοιχεία:
Γενικά σε μια ανακοίνωση πρέπει να αναφέρουμε τα εξής στοιχεία:
- Ποιος κάνει την ανακοίνωση
- Ποιο είναι το θέμα της (πού και πότε θα συμβεί, στόχος, διευθύνσεις, τηλέφωνα ,όρους κλπ)
- Σε ποιον απευθύνεται
- Συνήθως Ενεστώτα ή Μέλλοντα, στο β΄ή γ' ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο, ανάλογα σε ποιον απευθύνεται και μπορεί να έχει επίσημο ή ανεπίσημο ύφος πάλι ανάλογα με το πρόσωπο ή το θέμα που αναφέρεται.
- Να είναι σύντομη, σαφής και περιεκτική