Ενότητα Τέταρτη:
Η Ελλάδα στον 19ο αιώνα

1. Η βασιλεία του Όθωνα - ο Ιωάννης Κωλέττης

Ο Όθων Φρειδερίκος Λουδοβίκος,  ήταν Πρίγκιπας της Βαυαρίας και πρώτος Βασιλιάς του Βασιλείου της Ελλάδος, (6 Φεβρουαρίου 1832 - 23 Οκτωβρίου 1862)  με τον επίσημο τίτλο «Βασιλεύς της Ελλάδος».
Δευτερότοκος γιος του Λουδοβίκου Α’, βασιλιά της Βαυαρίας.
Η βασιλεία του Όθωνα διαιρείται σε τρεις περιόδους: της αντιβασιλείας, της απόλυτης μοναρχίας και της συνταγματικής βασιλείας.
Η άφιξη του βασιλιά Όθωνα στην Αθήνα» από τον Peter von Hess, 1839.
Διοικητικός χάρτης του 1833. Χώρισαν  το κράτος σε δέκα νομούς και τους νομούς σε δήμους για να διοικηθεί καλύτερα.

                            Αμαλία, Βασίλισσα της Ελλάδος

Στις 10 Νοεμβρίου 1836 ο Όθωνας παντρεύτηκε την κόρη του μεγάλου δούκα του Ολδεμβρούργου Μαρία, η οποία στη συνέχεια πήρε το όνομα Αμαλία και το ζευγάρι έφτασε στην Αθήνα στις 2 Φεβρουαρίου 1837.

Η Αμαλία έλαβε το όνομα "Αμαλία, Βασίλισσα της Ελλάδος", που διατήρησε μέχρι το 1862.

Ανέπτυξε έντονη φιλανθρωπική δράση κυριότερα δείγματα των οποίων ήταν: Οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο Πύργος της Βασιλίσσης, η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής και σε όλη την Ευρώπη, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς, το γνωστό Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο κ.ά., Καθιέρωσε ακόμα και επίσημη γυναικεία ενδυμασία ανακτόρων.

2. Η βασιλεία του Γεωργίου Α΄ - ο Χαρίλαος Τρικούπης


Ο Χριστιανός - Γουλιέλμος - Φερδινάνδος - Αδόλφος - Γεώργιος, γνωστός ως Γεώργιος Α΄, υπήρξε ο μακροβιότερος βασιλιάς των Ελλήνων, για 50 χρόνια , από το 1863 μέχρι το 1913. Ήταν ο δεύτερος κατά σειρά Βασιλιάς της νεότερης Ελλάδας μετά τον Όθωνα και αρχηγός νέου Βασιλικού Οίκου. Γεννήθηκε στην Κοπεγχάγη στις 24 Δεκεμβρίου 1845 και ήταν ο δευτερότοκος γιος του πρίγκιπα και μετέπειτα Βασιλιά της Δανίας Χριστιανού Θ΄.



Από τον βασιλικό οίκο του Γεωργίου Α΄ προέρχονταν όλοι οι βασιλείς  της Ελλάδας, , για 111 χρόνια , από το 1863 έως την αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με το δημοψήφισμα του 1974.
                                     Χαρίλαος Τρικούπης

O Χαρίλαος Τρικούπης (11 Ιουλίου 1832 - 30 Μαρτίου 1896) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, πολιτικός και Πρωθυπουργός.
Ο Τρικούπης κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας επί 19 χρόνια, από το 1875 έως το 1894, παίρνοντας τη θέση του πρωθυπουργού επτά συνολικά φορές και κυβέρνησε τη χώρα για σχεδόν 10 χρόνια από τα 20 αυτής της περιόδου. Στην τελευταία του κυβέρνηση δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις οικονομικές υποχρεώσεις που είχε δημιουργήσει έναντι των ξένων δανειστών με συνέπεια να επέλθει η πτώχευση της Ελλάδας με την ιστορική φράση του "δυστυχώς επτωχεύσαμεν".
Από την διάνοιξη της διώρυγας το 1886

3. Επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία και την Κρήτη
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για την κρητική επανάσταση του 1866 και την ηρωική θυσία στο μοναστήρι του Αρκαδιού στο Ρέθυμνο. Ντοκιμαντέρ βασισμένο στην αφήγηση της Ελένης Λουκάκης ή Σφακιαναντώναινας, από την Αμνάτο Ρεθύμνου, που επέζησε της εκρήξεως στην μπαρουταποθήκη του Αρκαδίου μεταφέροντας στις επόμενες γενιές τις εναγώνιες στιγμές της ηρωικής αυτοθυσίας.

4. Η Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα

                                                                 Το Σύνταγμα του 1864

  • Το Σύνταγμα του 1864 είναι επηρεασμένο από τα Συντάγματα του Βελγίου και της Δανίας.                                            Εισήγαγε τον θεσμό της βασιλευομένης δημοκρατίας
  • Ορίζει Βουλή με θητεία 4 χρόνων.
  •  Ο Βασιλιάς Γεώργιος Α' εξακολουθεί να παρεμβαίνει επιβάλλοντας συχνά τη δική του άποψη.

                                                                       Η Αρχή της Δεδηλωμένης
  • Καθιερώνεται μετά από ενέργειες του Χαρίλαου Τρικούπη.
  • Σύμφωνα με αυτή, ο βασιλιάς είναι υποχρεωμένος να αναθέτει την κυβέρνηση στον αρχηγό του κόμματος που υποστηρίζεται από την πλειοψηφία της Βουλής.



                                                                                               Ο Χαρίλαος Τρικούπης στο βήμα της Βουλής
                                                                     
                                                                             Η ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΤΟΥ 1893

Τα χρήματα των δανείων που έχει πάρει η Ελλάδα από το εξωτερικότελειώνουν σύντομα.
Την οικονομική κρίση επιδεινώνει και η παγκόσμια κατάρρευση του εμπορίου της σταφίδας,
 ενός βασικού προϊόντος της Ελλάδας.


                                                                   
                                                                        ΤΕΧΝΕΣ - ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Πεζογραφία
  • Γεώργιος Βιζυηνός,
  •  Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Ποίηση
  • Κωστής Παλαμάς
  • Κωνσταντίνος Καβάφης
Γλυπτική
  • Γιαννούλης Χαλεπάς
Ζωγραφική
  • Νικηφόρος Λύτρας,
  • Νικόλαος Γύζης,
  • Κωνσταντίνος Βολανάκης,
  • Γεώργιος Ιακωβίδης

       Ο Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα (1877) - Γιαννούλης Χαλεπάς
                          
                                  κάλαντα - Νικηφόρος Λύτρας
                                    Παιδική συναυλία - Ιακωβίδης
                                                                ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Γλωσσικό ζήτημα ονομάστηκε η διαμάχη που ξέσπασε στην Ελλάδα στις αρχές του 19ου αιώνα, 
σχετικά με το ποια γλώσσα πρέπει να καθιερωθεί ως  “εθνική” γλώσσα, δηλαδή ως επίσημη γλώσσα
 του έθνους, τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο, δηλαδή η απλή ομιλούμενη (δημοτική) 
ή η λόγια  γραφόμενη (καθαρεύουσα).


Ο πνευματικός κόσμος της χώρας διαχωρίστηκε σε δημοτικιστές και καθαρευουσιάνους.
Το ζήτημα αυτό, αφού ταλαιπώρησε τον ελληνισμό για ένα και μισό περίπου αιώνα,
επιλύθηκε οριστικά το 1977 με την επίσημη καθιέρωση της δημοτικής ή “Νέας Ελληνικής”
γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους και της εκπαίδευσης.

5. Η Θράκη, η Μικρά Ασία και ο Πόντος, ακμαία ελληνικά κέντρα

Με το πρωτόκολλο που υπέγραψαν στο Λονδίνο οι Μεγάλες Δυνάμεις το 1830, ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα και συγκροτήθηκε ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Το Πρωτόκολλο του Λονδίνου όμως δεν ικανοποιούσε όλες τις προσδοκίες των Ελλήνων. Τα σύνορα του νέου κράτους ήταν περιορισμένα, αφήνοντας έξω από τα όριά του πολλούς ελληνικούς πληθυσμούς καθώς και σημαντικές πόλεις, όπου ανθούσε το ελληνικό εμπόριο. Ιδιαίτερα στη Θράκη, στα παράλια της Μικράς Ασίας, στον Πόντο αλλά και στην απομακρυσμένη Καππαδοκία ζούσαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, που ήταν Ορθόδοξοι Χριστιανοί και μιλούσαν την ελληνική, την τουρκική ή την αρμενική γλώσσα.
Στην Κωνσταντινούπολη είχε ιδρυθεί το 1836 η «Κεντρική Εκκλησιαστική και Πνευματική Επιτροπή», που επόπτευε την εκτύπωση βιβλίων για την εκπαίδευση, προωθούσε τη συστηματική καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας και ίδρυε Αρρεναγωγεία για τα αγόρια και Παρθεναγωγεία για τα κορίτσια.
Προς την ίδια κατεύθυνση εργάζονταν οι φιλολογικοί σύλλογοι και διάφορα σωματεία. Καθώς η βοήθεια από το ελληνικό κράτος ήταν γενικά περιορισμένη, οι Έλληνες της περιοχής κάλυπταν μονοί τους τις δαπάνες των πνευματικών δραστηριοτήτων τους.
Η Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη
Οι Έλληνες των αλύτρωτων περιοχών της Θράκης, της Μικράς Ασίας αλλά και του Πόντου, κυρίως αυτοί που κατοικούσαν στις μεγάλες πόλεις, είχαν υποστεί το 1821 αρκετές διώξεις από τους Τούρκους. Σταδιακά όμως και ιδίως μετά το 1856 οι συνθήκες ζωής τους βελτιώθηκαν, έπειτα από τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλλαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Μεγάλες Δυνάμεις και τις πρωτοβουλίες που ανέπτυξε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι υπόδουλοι Έλληνες, υπό την ηγεσία του τοπικού μητροπολίτη, διοικούνταν από εκλεγμένους δημογέροντες, από εφόρους που φρόντιζαν για την εκπαίδευση και από τις επιτροπές των ναών. Μόνο στον Πόντο ο μητροπολίτης ήταν κάτω από την εξουσία του Τούρκου διοικητή.

Η Αγία Φωτεινή - ο  μητροπολιτικός ορθόδοξος ναός της Σμύρνης
Η Θράκη ήταν χωρισμένη σε δυο επαρχίες, της Κωνσταντινούπολης και της Αδριανούπολης, ενώ περιελάμβανε εδάφη έως την Κομοτηνή. Εκεί οι συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί αραίωναν από αναγκαστικούς εξισλαμισμούς, από μεταναστεύσεις των πληθυσμών εξαιτίας επιδημιών, από στρατολογίες και πολέμους ή και εκβουλγαρισμούς των κατοίκων, όπως στην Ανατολική Ρωμυλία. Η Ανατολική Ρωμυλία ήταν περιοχή με πολλούς Έλληνες και σήμερα αποτελεί τμήμα της Βουλγαρίας. 
Στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, μετά από τις πρώτες μεταναστεύσεις Ελλήνων προς τη Ρωσία και στα ενδότερα της Ανατολίας, ο ελληνικός πληθυσμός αυξήθηκε κατά πολύ. Την ίδια εποχή πήρε μεγάλες διαστάσεις το ζήτημα των κρυπτοχριστιανών (κλωστών). Πρόκειται για Χριστιανούς που μόνο φαινομενικά είχαν αποδεχθεί τη μουσουλμανική θρησκεία. Οι Έλληνες της περιοχής διακρίθηκαν στο εμπόριο και τη ναυτιλία. Καλλιέργησαν επίσης για αιώνες τα γράμματα ιδρύοντας ξακουστά σχολεία, όπως η Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας και εκδίδοντας εφημερίδες ή βιβλία.
Η Ευαγγελική Σχολή στη Σμύρνη 
Η Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά, 
είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα,
 σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.

Αλλά και οι Έλληνες που ζούσαν στην περιοχή της Καππαδοκίας προόδευσαν, παρά τη γεωγραφική τους απομόνωση και τη βαριά φορολογία. Επίσης αρκετά βιβλία τυπώθηκαν στα καραμανλίδικα, στην τουρκική δηλαδή γλώσσα αλλά με ελληνικούς χαρακτήρες.
Η καραμανλίδικη γραφή - τουρκικά με ελληνικούς χαρακτήρες